İlimizin yakın geçmişinde kültürel hayatımıza yön veren gazete ve dergilerin tanıtımına devam ediyoruz.

Osmanlı döneminde yayın hayatına başlayan diğer bir gazetemiz ise “Şark Gazetesi”dir. 1918 yılında Kesrikli Mehmet Mevlut Özaydın tarafından çıkarılan Şark Gazetesi, 1926 yılına kadar yayın hayatını devam etmiş ancak, gazetenin düzenli bir yayın periyodu olmamıştır.

Şark Gazetesi daha sonra Kayseri valisi Kâzım Atakul’un babası merhum Ajansçı Aziz Bey’e devredilmiştir. 1924 yılında gazetenin imtiyaz sahibi ve idare müdürü olarak Dava Vekili Mehmet Aziz, mesul müdürü ise Hacı Ziya Beyzade Zeki olarak geçmektedir. Bu gazetede Hulusi Yetişkin, Mehmet Nuri ile birlikte zamanın genç kalemlerine rastlanmaktadır.

Diğer bir gazetemiz ise 22 Şubat 1922 tarihinde yayın hayatına başlayan “Satvet-i Milliye Gazetesi”dir, Millî Mücadele’nin son döneminde Elazığ’da yayınlanmış olan önemli bir gazetedir. Bu gazeteyi Akbank Müdür olan Hulusi Yetişkin çıkarmıştır. 22 Şubat 1922 tarihindeki ilk sayısıyla yayın hayatına başlayan Satvet-i Milliye 41 sayı yayımlanmıştır. Son sayısı 19 Temmuz 1923 tarihine aittir.

Gazete hem Millî Mücadele’nin önemli bir savunucusu olmuş hem de şehir sorunlarıyla sürekli ilgilenen ve halkı aydınlatmaya çalışan bir yayın politikası izlemiştir. Bu gazetede İstinaf reisi Ata, Osman Remzi, Piyer Taşo, Emin Hüseyin ve Hulusi imzaları bulunmaktadır.

Cumhuriyet döneminde kurulan ilk gazete ise “Yeni Mefküre Gazetesi”dir. Bu gazete ile ilgi olarak 1925-1926 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi, 1927-1928 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı, 1927 tarihli Ticaret Salnamesi ve 1928 tarihli Büyük Ticaret Salnamesi’nde şu bilgi verilmektedir:

“9 Teşrin-i Evvel 1339 (9 Ekim 1923) tarihinde kurulmuş ve zaman zaman yayını tatil edilmiş ve 16 Mart 1341 (1925) tarihinden itibaren haftada bir defa yayına başlamıştır. İmtiyaz sahibi Tahrir işlerine de bakan Süleyman Sırrı Bey’dir. Vilayet matbaasında 500 adet basılmaktadır.”

Haftalık olarak yayınlanan Yeni Mefkure Gazetesi, sadece pazartesi günleri yayınlanmıştır. Vilayet matbaasında basılan gazete, düzenli bir yayın periyodu sürdürememiştir. İki yıl müddetle yayın hayatı olmuştur.

Bu gazetelerimizi 1 Mayıs 1931 tarihinde yayın hayatına başlayan ve imtiyaz sahibi Ali İhsan Turan, Mesul Müdürü Zeki Ziya olan “Turan Gazetesi” takip etmiştir.  “Siyasî, İçtimaî, İktisadî Halk Gazetesi” sloganıyla yayın hayatına başlayan daha sonra sadece “Halk Gazetesi” sloganıyla haftada iki gün çıkmaya başlamıştır.

Başyazarı önceleri İhsan Turan, sonraları da oğlu Kemal Turan olmuştur. Turan Gazetesi günümüze kadar yayın hayatını devam ettiren ender gazetelerden biridir. Bu bakımdan Türkiye’de en uzun süredir yayın hayatını sürdüren birkaç gazeteden biridir.

Turan Gazetesi’nin sütunlarında çok değerli yazar ve şairlere ait makale, fıkra, deneme, şiir, hikâye, tefrika roman gibi birçok edebi sanat yer almıştır.  

1960 yılından önce yayın hayatına giren diğer gazetelerimiz ise;

İstanbul’da bulunan Elazığ’lı Yüksek Öğretim öğrencileri tarafından 1944 yılında bir mizah gazetesi olarak çıkarılan “Kürsü Başı” yılda iki defa çıkarılmış ancak yayın hayatı kısa sürmüştür.

Turan Gazetesini 1947 yılında Nurettin Ardıçoğlu tarafından kurulan “Doğu Posta Gazetesi” takip etmiştir. Nurettin Ardıçoğlu’nun Elazığ’dan ayrılmasıyla yayın hayatı sona ermiştir.

Doğu Posta Gazetesi’den iki yıl sonra 1 Nisan 1949 yılında Ali Rıza Alp tarafından haftalık olarak çıkartılan “Harput Gazetesi”dir.  23 Ağustos 1950 tarihli 19. sayısı ile yayın hayatına ara vermiştir. Harput gazetesi, 3 Mart 1954 tarihinde tekrar yayın hayatına girmiştir. Haftada iki defa yayınlanan bu gazete çok uzun ömürlü olmamış ve kısa süre sonra yayın hayatı son bulmuştur.

Diğer bir gazetemiz ise “Elazığ Gazetesi” olup 6 Nisan 1950 tarihinde ilk sayısı yayınlanmıştır. Necip Bingöl’ün sahibi olduğu Bingöl Matbaasında basılan Elazığ Gazetesi, Pazar ve Perşembe günleri olmak üzere haftada iki defa yayın periyoduyla çıkmıştır. 1990’1ı yıllara kadar yayın hayatını sürdürmüş olan Elazığ gazetesi, Elazığ basın hayatında etkin bir rol oynamıştır. Ömer Sanaç ve N. Yıldırım Gençosmanoğlu ve Elazığ’daki öğretmenlerin ve gençlerin imzaları ile makale, deneme, fıkra, hikaye, tefrika roman, şiir gibi birçok edebi alanda yazının yer aldığını görmekteyiz.

Elazığ’ın ilk siyasi gazetesi “Demokrat Elazığ” gazetesidir. 1950 yılında Demokrat Partinin iktidara gelmesinden sonra 4 Ağustos 1952 tarihinde ilk sayısı yayınlanan Demokrat Elazığ gazetesidir. Sahibi ve yazı işleri müdürü Sadık Erzen olan bu gazete 1955 yılına kadar yayın hayatını sürdürmüştür.

Günlük gazetelerimizden biri ise 25 Ocak 1953 tarihinde ilk sayısı yayınlanan “Uluova Gazetesi”dir.  Muhsin Parlar ve Şevket Çeçen tarafından çıkarılmıştır. Gazete pazartesi hariç günlük olarak yayınlanmıştır. Son yıllara kadar yayın hayatına devam ettiren Uluova Gazetesi’nin, Elazığ basın hayatında önemli bir yeri oluştur.

Diğer bir günlük gazetemiz ise; “Yeni Harput Gazetesi”dir. Gazetenin ilk sayısı 8 Haziran 1955 tarihinde yayınlanmıştır. Gazetenin imtiyaz sahibi Mehmet Çolakoğlu’dur. Pazartesi hariç günlük periyotla yayın hayatına giren gazete 1990’lı yıllara kadar yayın hayatım sürdürmüştür.

1960 yılı öncesi yayın hayatına başlayan son gazetemiz ise “Elazığ-Harput Sesi” gazetesidir. Vali Vefik Kitapçıgil’in teşebbüsü ile 1957 yılında çıkarılan bu gazete, adı geçen valinin Elazığ’dan tayini üzerine yayın hayatına son vermiştir.

1961 yılında çıkarılmaya başlayan “Son Söz” gazetesinin sahibi Bayram Özpazarbaşı’dır. Devamlı yazan bir yazarı olmayıp, çeşitli imzalara rastlanmaktadır.

Bu gazetelerin tümünde görev yapan, yazı yazan birçok gazeteci yetişmiş, bu gazeteler bir nevi okul görevi görmüşlerdir.

Haftaya dergilerimiz ile devam edelim inşallah.

[bkz: Salnamelerde Elazığ, Süleyman Yapıcı, s. 220; Elazığ’da Basın Hayatı, Fikret Memişoğlu, Yeni Fırat Dergisi, yıl 1964, sayı 22; Elazığ Basın Tarihi (1883-1960), Yavuz Haykır/Handan Haykır.]

09.09.2022

Süleyman Yapıcı

Günışığı Gazetesi